Palo santo, czyli jak pomaga święte drzewo?
Palo santo… pod tym magicznym hasłem kryje się równie magiczna moc. Określana przez rdzennych mieszkańców wybrzeży Ameryki Południowej i Środkowej „świętym drzewem” roślina ma niezwykłe właściwości. Nam, mateistom najbardziej kojarzy się z naczynkiem do picia yerba mate, ale to nie jedyne zastosowanie. Jak działa palo santo i skąd pochodzi jego magia? Wyjaśniamy!
Spis treści:
- Magiczna moc z Ameryki. Co to jest palo santo?
- Zastosowanie świętego drzewa
- Jak zadbać o matero z palo santo?
Magiczna moc z Ameryki. Co to jest palo santo?
„Palo santo” w języku hiszpańskim oznacza „święte drzewo”. Określenie to dotyczy kilku gatunków drzew, wśród których najpopularniejsze występują w taksonomii botanicznej pod łacińskimi nazwami Bursera graveolens i Bulnesia sarmientoi (a właściwie Gonopterodendron sarmientoi). Pierwsze z nich rośnie w lasach tropikalnych, na terenie rozciągającym się od półwyspu Jukatan w Ameryce Środkowej - Meksyk, Gwatemalę, Honduras, Salwador, Nikaraguę i Kostarykę, poprzez północne obszary Ameryki Południowej: Kolumbię, Ekwador i Wyspy Galapagos, aż po północną część Argentyny. Bulnesia sarmientoi występuje z kolei głównie na terenie Gran Chaco - krainy rozciągającej się na pograniczu Boliwii, Paragwaju i Argentyny. Mianem „palo santo” określane jest też często drewno pochodzące z gwajakowca lekarskiego, który rośnie w Ameryce Środkowej. Wszystkie te drzewa łączy to, że pozyskuje się z nich bardzo twarde, wytrzymałe drewno, które zawiera mocno aromatyczną żywicę, będącą źródłem „magicznych” właściwości. Za sprawą tych właściwości palo santo od wieków miało ogromne znaczenie dla tubylców, a obecnie zyskuje ogromną popularność na całym świecie.
Palo santo zagrożone wyginięciem?
Palo santo znane jest w historii od wieków. Prawdopodobnie z właściwości cudownego drzewa korzystali starożytni Inkowie. Indiańscy szamani wykorzystywali palo santo do magicznych rytuałów i mistycznych ceremonii. Podpalone drewienka, z których unosił się wonny dym, były elementem oczyszczającej ceremonii ayahuasca. Święte drzewo palo santo z biegiem lat zyskiwało coraz większą popularność. Tak dużą, że jego istnienie zostało zagrożone. Nadmierna eksploatacja znacznie zmniejszyła zasoby palo santo i sprawiła, że rządy niektórych państw umieściły drzewa na listach gatunków zagrożonych. Przez pewien czas surowo zabronione było ścinanie drzew palo santo do celów przemysłowych. Jedynym sposobem na pozyskanie drewna było zbieranie obumarłych, opadłych gałęzi. Choć obecnie większość gatunków drzew palo santo nie jest już zagrożona wyginięciem, to ten sposób na pozyskanie drewna pozostał. Gałęzie, które opadną na ziemię i schną przez kilka lat bez ingerencji człowieka, stają się jeszcze bardziej wartościowe. Zachodzą w nich liczne reakcje chemiczne, drewno zmienia barwę i wydzielają się cenne soki, które mają wpływ na jeszcze silniejszy aromat. Zbieranie, a nie ścinanie drewna to także okazanie szacunku wobec świętości tych wspaniałych drzew.
Zastosowanie świętego drzewa
Drewno pochodzące z drzew, które określane są mianem palo santo, ma dwie charakterystyczne cechy. Po pierwsze, zawarta w nim żywica wydziela niesamowity, niemożliwy do podrobienia aromat - drzewny, delikatnie słodki, z wyczuwalną nutą wanilii, a jednocześnie przyjemnie orzeźwiający, cytrusowy. Czuć w nim zapach tropikalnego lasu, natury w czystej postaci. Po drugie, palo santo to jeden z najcięższych, najtwardszych i najbardziej wytrzymałych gatunków drewna na świecie. Żywica w nim zawarta, nie tylko pięknie pachnie, ale też zawiera liczne olejki, które sprawiają, że drewno jest bardzo odporne na zgniliznę i różne zewnętrzne czynniki. Z racji swej twardości i wytrzymałości oraz oryginalnego aromatu palo santo znalazło szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach.
Palo santo - naczynko do yerba mate
Twarde i wytrzymałe drewno palo santo wykorzystywane jest do wytwarzania różnych przedmiotów. Znalazło zastosowanie między innymi w budownictwie - doskonale sprawdza się na przykład w budownictwie okrętowym. To także dobry materiał do wykonywania mebli (na przykład szafki czy stoły) oraz drobniejszych przedmiotów codziennego użytku, jak elementy biżuterii czy naczynia (dzbanki, miski, moździerze do ucierania ziół i nasion). W USA produkowane jest piwo „Palo Santo Marron”, które dojrzewa w beczkach stworzonych ze „świętego drewna”. Palo santo zajmuje ważne miejsce w mateistycznym świecie. Święte drzewo z pewnością bardzo dobrze znają miłośnicy yerba mate, bo to właśnie z niego często wykonywane są matera palo santo, czyli naczynia do przygotowania naparu z liści ostrokrzewu paragwajskiego. Zaparzona w takim naczynku yerba mate smakuje znacznie lepiej, niż w zwykłym naczynku ceramicznym. Zyskuje zupełnie nowe, oryginalne walory smakowe i aromatyczne. Pod wpływem wysokiej temperatury wody z drewna wydobywa się żywica, która zupełnie odmienia smak naparu. Matera wykonane z palo santo to małe dzieła sztuki. Nie są one produkowane masowo - każdy egzemplarz to wynik pracy ludzkich rąk. Są wyjątkowe i w pewnym sensie magiczne. Żywica, która wydobywa się z grubych ścianek nie tylko pięknie pachnie, ale ma też dezynfekujące właściwości. Dzięki niej naczynko z palo santo jest bardzo odporne na pleśń. Drewno, pod wpływem temperatury i wilgoci „pracuje” i po pewnym czasie użytkowania mogą pojawić się pęknięcia. Soki, które wydziela palo santo sprawiają, że naczynko w „magiczny” sposób samo się naprawia.
Istnieje wiele rodzajów naczyń z palo santo do yerba mate - o różnych kształtach i funkcjach. Jedne posiadają wzmacniające, metalowe okucia, inne są ręcznie zdobione. Jednym z najciekawszych jest naczynie typu „Pampeano”. Ma ono grube ścianki, w których wydrążone są równe kanaliki. W tego typu matero napar przygotowuje się nieco inaczej. Susz wsypuje się standardowo, do środka, ale wodę leje się do kanalików, a nie bezpośrednio na suche liście ostrokrzewu. W ten sposób woda moczy susz stopniowo, od zewnętrznej strony. Napar powoli nabiera mocy, w bardziej zrównoważony sposób, a jedna porcja suszu wystarcza na dłużej. Żeby jeszcze lepiej doświadczyć magii palo santo, warto zaopatrzyć się również w wykonaną ze świętego drewna bombillę. Polecamy specjalne zestawy do yerba mate wykonane z palo santo.
Święte drzewo - drzewo życia
Ze świętego drzewa nie tylko tworzy się przedmioty. Palo santo ma znacznie więcej zastosowań. Święte drzewo nie bez powodu określane jest również drzewem życia (lignum vitae). Palo santo wykorzystywane było w medycynie ludowej, jako lekarstwo na różne dolegliwości. Z żywicy wytwarzano olejek, który miał zwalczać ból i reumatyzm. Do naparów dodawano pokruszone kawałki drewna palo santo - taka mikstura miała zbawienne działanie na układ trawienny. Mieszkańcy terenów, na których rośnie palo santo, zapewniają, że dzięki niemu można oczyścić umysł, dodać sobie energii, czy ułatwić wprowadzenie się w stan medytacji. Szamani używali palo santo podczas rytualnych modlitw i ceremonii. Okadzali miejsca ceremonii dymem z podpalonego drewna palo santo w celu ochrony przed złymi duchami. Wierzyli, że zapach świętego drzewa działa korzystnie nie tylko na złe duchy, lecz również na ludzi, przynosząc im szczęście. Do dziś w sklepach zielarskich można kupić drewienka, które wykorzystuje się jako kadzidełka. Podpalone, a następnie zgaszone drewienko nie tylko roztacza w pomieszczeniu niesamowity aromat, ale przede wszystkim palo santo cenione jest za swoje działanie - uspokaja i koi zmysły, niweluje stres i napięcie. Świetnie sprawdza się w aromaterapii.
Matero z palo santo - jak o nie dbać?
Matero wykonane z palo santo to wyjątkowe naczynie, ale wymaga odpowiedniego przygotowania i dbania, by posłużyło przez jak najdłuższy czas. Drewno jest materiałem organicznym i mimo, że palo santo jest wytrzymałe i odporne na zgniliznę, to przed pierwszym użyciem trzeba je odpowiednio zabezpieczyć. Proces przygotowania matero nazywa się curado. Najpierw trzeba je przepłukać zimną wodą i zostawić do całkowitego wyschnięcia. Następnie jego wnętrze smaruje się oliwą. Natłuszczone matero powinno się zostawić do wyschnięcia na około 48 godzin. W tym czasie tłuszcz wchłania się w strukturę drewna i je konserwuje. Potem matero trzeba przepłukać - tym razem woda może być cieplejsza, ale nie gorąca. W tak przygotowanym matero można pić już yerba mate, pamiętając o tym, żeby nie zostawiać w nim zbyt długo mokrych resztek suszu. Więcej na temat curado i dbania o naczynko do yerba mate przeczytacie na naszym blogu.
Źródła informacji:
