Co to jest yerba mate?

Jest taki napój, którego niezwykłe właściwości pobudzające i zdrowotne odkryli już starożytni Indianie. Yerba mate to napar z listków i gałązek ostrokrzewu paragwajskiego. Dla Indian Guarani był on niczym herbata dla współczesnego człowieka. Dziś właściwości i smak yerba mate są znane na całym świecie. Również Polacy przekonują się do niezwykłego napoju z Ameryki Południowej. Co to jest yerba mate? Jak ją przygotować i jak pić? Jak smakuje yerba mate? Wszystkie najistotniejsze informacje o yerba mate zebraliśmy w dzisiejszym wpisie!

Spis treści:

1. Co to jest yerba mate? Skąd pochodzi yerba mate?
2. Indianie Guarani. Pionierzy yerba mate
3. Yerba mate i jezuici
4. Yerba mate. Integralna część życia Latynosów
5. Yerba mate w Polsce
6. Jak działa yerba mate?
7. Yerba mate. Zdrowsza niż kawa
8. Yerba mate na odchudzanie
9. Jak smakuje yerba mate?
10. Yerba mate. Jak zacząć?

Co to jest yerba mate? Skąd pochodzi yerba mate?

Yerba mate to susz z liści ostrokrzewu paragwajskiego, z którego przyrządza się aromatyczny napar o dużej zawartości kofeiny, składników odżywczych, witamin i minerałów. Roślina występuje w Paragwaju i na podzwrotnikowych terenach Argentyny i Brazylii. To właśnie w tych trzech krajach oraz w graniczącym z nimi Urugwaju yerba mate cieszy się największą popularnością i jest codziennie pijana przez znaczną część mieszkańców. Jeśli chodzi o uprawy, ostrokrzew ma duże wymagania. Roślina preferuje nizinne stanowiska o dużej wilgotności. Warunkiem koniecznym są opady na poziomie 2500 mm rocznie i średnia temperatura w wysokości około 20 °C. Nie mniej istotne są odpowiednie kryteria glebowe. Przyjmuje się, że ziemia, na której rośnie ostrokrzew paragwajski powinna zawierać glinę i piasek, posiadać delikatnie kwasowy odczyn i obfitować w potas. Właśnie dlatego, mimo niejednokrotnych prób, do dziś nie udało się introdukować ostrokrzewu w innych regionach świata.

Indianie Guarani. Pionierzy yerba mate

Niezwykłe właściwości liści ostrokrzewu paragwajskiego odkryli Indianie Guarani na długo przed europejską kolonizacją. Żucie listków rośliny pozwalało im uśmierzyć głód, poprawić koncentrację i dodać energii. Yerba mate okazała się zbawienna w szczególności podczas polowań czy międzyplemiennych potyczek. Nic dziwnego, że zaczęto otaczać ją niemalże boskim kultem, a spożycie przybrało charakter religijnej ceremonii. Geneza pojawienia się yerba mate na ziemi stała się nawet elementem mitologii Guaranów. Wierzyli, że cudowna roślina to dar od bogiń Yari i Arai. Te miały pojawić się pod ludzką postacią na ziemi, gdzie podczas spaceru po dżungli zaatakował je jaguar. Ich wybawcą okazał się myśliwy imieniem Guarani. Nagrodą za ratunek było drzewko ostrokrzewu, które nazajutrz niespodziewanie wyrosło tuż pod jego chatą. Od tego momentu, roślina i jej życiodajne listki stały się symbolem przyjaźni i braterstwa wśród Indian.

Yerba mate i jezuici

Przybycie kolonizatorów z Europy na ogół wiązało się z masowym wyniszczeniem kultury tubylczej. Guaranowie mieli jednak dużo szczęścia. Wszystko za sprawą pojawienia się jezuitów. W przeciwieństwie do hiszpańskiej korony, misjonarze prowadzili pokojową działalność ewangelizacyjną. Ich działalność skupiała się na zakładaniu i prowadzeniu tzw. redukcji. W zlokalizowanych pośród niedostępnych tropików osadach promowali system polityczny oparty na wspólnej pracy i sprawiedliwym podziale dóbr. Mnisi zainteresowali się również ostrokrzewem. Doceniając jego korzystne właściwości, wprowadzili liczne udoskonalenia do techniki uprawy. Pozwoliło to na zwiększenie plonów i, w efekcie, eksport nadwyżek yerba mate do innych prowincji. Sława naparu szybko rozprzestrzeniła się wśród konkwistadorów. Popularność ostrokrzewu paragwajskiego nieustannie rosła, stopniowo zapuszczając korzenie w lokalnej kulturze. W okresie niepodległościowych walk u progu XIX wieku yerba mate urosła do rangi symbolu tożsamości narodowej rodzących się krajów. Wyraża się to choćby w archetypie gaucha, kluczowym dla tradycji argentyńskiej. Postać miłującego wolność wędrownego poganiacza bydła z południowych rubieży kraju po dziś dzień przedstawiana jest z nieodłącznym naczyniem pełnym życiodajnej yerba mate.

Yerba mate. Integralna część życia Latynosów

Yerba mate jest nieodłącznym elementem tożsamości i życia codziennego Latynosów po czasy współczesne. Nic dziwnego, że na stosunkowo wąskim obszarze występowania rośliny znajduje się tak wiele plantacji. Ich liczba sięga obecnie kilku tysięcy. Jak głoszą statystyki, liderem konsumpcji ostrokrzewu są Urugwajczycy. Roczne spożycie yerba mate per capita wynosi tam prawie 9 kilogramów! Tuż za nimi plasuje się Argentyna z wynikiem około 6,5 kilograma na osobę rocznie. Podium zamyka Paragwaj z około 2,5 kilogramami na osobę. Brazylijczycy również chętnie sięgają po yerba mate, jednak nie jest ona popularna w całym kraju. Produkcja mate skupia się w czterech prowincjach położonych na południu Brazylii - Parana, Rio Grande, Santa Catarina i najmniej w Mato Grosso do Sul. Północ kraju opanowana została przez produkcję kawy, a wielu mieszkańców północnych regionów nawet nie wie, co to jest yerba mate. Nic więc dziwnego, że tamtejsi przedsiębiorcy skupiają się na sprzedaży surowca za granicę. Od wielu lat Brazylia, ramię w ramię z Argentyną, są światowymi liderami jeśli chodzi o eksport yerba mate. Tuż za nimi plasuje się Paragwaj. A gdzie najczęściej yerba jest wysyłana? Na czele zestawienia mamy Urugwaj oraz kraje bliskiego wschodu: Syrię i Liban. Europejskim liderem importu jest Hiszpania, co wynika z dużej liczby zamieszkujących ją latynoskich imigrantów. Na kolejnych miejscach plasują się Niemcy, Francja oraz Polska. W krajach tych notuje się największy przyrost sprzedaży yerba mate. Nieskromnie przyznamy, że to również zasługa naszego sklepu internetowego. Nie mamy wątpliwości, że niektórzy z Was poznali yerba mate właśnie za naszym pośrednictwem!

Yerba mate w Polsce

Jak wspomnieliśmy wcześniej, Polacy są w europejskiej czołówce, jeśli chodzi o spożycie yerba mate. Wpłynęło na to kilka istotnych czynników. Z pewnością niemałe znaczenie miał tu popularny podróżnik, Wojciech Cejrowski. Yerba mate od zawsze pojawia się u jego boku w programach telewizyjnych. Chętnie pozuje z nią też do zdjęć i pisze o niej w książkach. Można powiedzieć, że nigdy nie rozstaje się z naczyniem pełnym tego wspaniałego naparu. Obecnie coraz więcej gwiazd znanych nam z telewizji, internetu czy świata sportu pokazuje się w towarzystwie matero i bombilli, zachęcając tym samym swoich fanów do spróbowania tego cudownego napoju z Ameryki Południowej i zastąpienia kawy zdrowszą yerbą. Choć pierwsze próby zaprezentowania yerba mate Polakom miały miejsce przed wojną, największy rozwój branży przypada na kilkanaście ostatnich lat. Do niedawna konieczne było zaopatrywanie się w sklepach stacjonarnych i herbaciarniach. Dostęp bywał jednak ograniczony, a ceny bardzo wysokie. Wszystko zmieniło się w obecnej dekadzie. Rozwój e-commerce sprawił, że najtańsza yerba mate dostępna jest dziś w sklepach internetowych. Platformy takie jak nasz sklep z yerba mate mogą poszczycić się najszerszym asortymentem i najniższymi cenami.

Jak działa yerba mate?

Rosnąca popularność yerba mate poza macierzystym kontynentem wynika z jej licznych korzystnych właściwości. Susz cechuje się dużym stężeniem kofeiny zbliżonym do tego występującego w kawie. Istotny jest również szereg dodatkowych składników. Pijąc yerba mate dostarczamy do organizmu komplet witamin oraz m.in. ryboflawinę, chrom, potas i cynk. Napar pobudza pracę mięśni i serca, wspiera przemianę materii, zwiększa sprawność intelektualną i niweluje zmęczenie. Ogromna zawartość antyoksydantów przekłada się z kolei na stymulację mechanizmów obronnych układu immunologicznego. Mateiści chorują rzadziej. Yerba mate bywa wykorzystywana też jako naturalny stymulant dla sportowców. Napar rozszerza naczynia krwionośne i poprawia krążenie, zwiększając tym samym wydolność organizmu podczas wysiłku fizycznego. Przeprowadzane w ostatnich latach badania sugerują, że yerba mate może mieć wpływ na hamowanie rozwoju choroby Alzheimera. Naukowcy dostrzegają ponadto możliwość korelacji spożywania yerba mate i spowolnienia trawienia glukozy. Wskazywałoby to na pozytywny wpływ naparów na walkę z cukrzycą.

Yerba mate. Zdrowsza niż kawa

Jak wspomnieliśmy wyżej, yerba mate cechuje się zbliżoną zawartością kofeiny do kawy. Jednocześnie coraz więcej kawoszy przerzuca się w ostatnich latach właśnie na napar z ostrokrzewu. Z czego wynika to zjawisko? Medyczne autorytety nie mają wątpliwości: yerba mate jest po prostu zdrowsza! Kofeina, jaką zawiera wchłania się wolniej, lecz w bardziej zrównoważony sposób. Przekłada się to na mniej intensywny, ale stabilniejszy i dłuższy efekt pobudzenia. Eliminuje to nieprzyjemną konsekwencję picia kawy w postaci nagłego przypływu energii i następującego później uczucia osłabienia. Ma to również związek z bogactwem mineralnym i odżywczym yerba mate. Roślina zawiera więcej cennych dla zdrowia i łatwych do przyswojenia przez organizm składników. Nic dziwnego, że Ci, którzy spróbowali yerba mate rzadko wracają do „małej czarnej”.

Yerba mate na odchudzanie

Do niewątpliwych atutów yerba mate należy fakt, iż napar wspomaga zrzucanie zbędnych kilogramów. Jej regularne spożycie wspiera przemianę materii i działa stymulująco na procesy metaboliczne w naszym organizmie. Ponadto, napar „oszukuje” organizm zapewniając uczucie sytości. Pijąc yerbę, z pewnością łatwiej będzie nam odmówić sobie słodyczy i innych tuczących przekąsek. By wspomóc kurację odchudzającą, warto zainteresować się yerba mate dedykowaną właśnie zrzucaniu kilogramów. Produkty te oznacza się hiszpańskim terminem „silueta” oznaczającym „sylwetkę”. W ich składzie, prócz ostrokrzewu paragwajskiego, znajdziemy kompozycję ziół wspomagających metabolizm. Klienci naszego sklepu internetowego najchętniej decydują się na Guarani Silueta oraz Verde Mate Green Silueta i Regulase.

Jak smakuje yerba mate?

„Jaki smak ma yerba mate?” To pytanie zadają sobie osoby, które zamierzają spróbować yerby po raz pierwszy. Czy jej smak będzie im pasował, czy nie będzie zbyt gorzka i intensywna? Z mocą i goryczą kojarzy się najbardziej, ale prawda jest taka, że nie ma dwóch takich samych yerba mate. Każdy gatunek i marka smakują inaczej, na co wpływa szereg zróżnicowanych czynników. Pierwszym z nich jest sposób obróbki. Yerby tradycyjne suszy się dymem nad specjalnym paleniskiem. W efekcie napar rzeczywiście posiada intensywny, nieco gorzkawy smak, który dla początkujących mateistów może wydawać się zbyt mocny. Inaczej jest w przypadku yerby zielonej (yerba mate green). Przy obróbce zielonej mate wykorzystywane jest gorące powietrze. Susz zachowuje swój świeży, trawiasty kolor i łagodny, organiczny smak. Właśnie zielona yerba mate polecana jest na początek mateistycznej przygody. Kolejna kwestia to obecność dodatków. Yerba mate świetnie komponuje się z ziołami i owocami, które łagodzą intensywny smak i wprowadzają interesujące, oryginalne nuty. Zdecydowana większość znanych marek oferuje produkty bogate w zróżnicowane składniki.

Jak poprawić smak yerba mate?

Jeżeli przy pierwszym spróbowaniu smak yerby wydawał Ci się zbyt intensywny, nic straconego! Istnieje wiele alternatywnych rozwiązań. Można np. przerzucić się na bardziej delikatne yerba mate, oznaczone dopiskiem „suave” (słowo to oznacza „łagodny” w j. hiszpańskim) lub yerba mate z dodatkami. Nie jest konieczne kupowanie gotowych mieszanek. Jeśli już zdecydowałeś się na klasyczną yerbę bez dodatków, ale jest dla Ciebie zbyt gorzka, możesz samodzielnie dodać do niej kawałki owoców czy suszone lub świeże zioła. Yerba mate to doskonała baza do kulinarnych eksperymentów! Gorzki i intensywny smak yerby można też złagodzić dodając substancje słodzące - miód, stewię, cukier lub jego zdrowsze zamienniki jak ksylitol czy erytrytol. Istotną kwestią jest również ilość sypanego suszu. Rekomendowane przez producentów porcje mogą okazać się zbyt duże dla początkujących yerbopijców. Nie jest grzechem wsypanie na początek łyżeczki suszu do matero, zamiast 1/4 objętości naczynka, tak jak to zwykle jest polecane. Istotne jest też pilnowanie temperatury wody, którą zalewana jest yerba mate. Optymalna temperatura wody to między 70-80 °C. Zbyt gorąca woda może sparzyć liście ostrokrzewu, przez co napar stanie się bardzo gorzki, z kolei chłodniejsza woda spowoduje, że yerba mate będzie łagodniejsza w smaku, ale też słabiej uwolni swoje właściwości.

Yerba mate. Jak zacząć?

By skosztować yerba mate potrzebujemy przede wszystkim samego suszu. Jest dosyć sypki, dlatego przy kontakcie z wodą powstaje mnóstwo fusów. By temu zaradzić, konieczna będzie filtrująca rurka z sitkiem - bombilla. Przyda się również matero, czyli specjalne naczynko - wykonane z ceramiki, wydrążonego owocu tykwy (nazywane też calabazą) lub drewna (zwykle palo santo). W naszym sklepie internetowym z yerba mate znajdziesz wszystko, co niezbędne do popijania naparu. Jeżeli dopiero rozpoczynasz przygodę z yerba mate, najlepszym rozwiązaniem będzie zakup zestawu startowego zawierającego komplet akcesoriów. Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat yerba mate, koniecznie sprawdź wpisy na naszym blogu:

• Jedna yerba mate, wiele rodzajów. Różnice w zależności od kraju pochodzenia
• Jak przygotować yerba mate?
• Yerba mate - jak często możemy ją pić? Czy są jakieś przeciwwskazania?

Źródła informacji:

1. Wikipedia: Yerba mate, Mate.
2. C. I. Heck, E. G. De Mejia, Yerba Mate Tea (Ilex paraguariensis): A Comprehensive Review on Chemistry, Health Implications, and Technological Considerations, Journal of Food Science, październik 2007, Vol. 72, Issue 9, s. R138-R151. Dostęp
3. A. Gawron-Gzella, J. Chanaj-Kaczmarek, J. Cielecka-Piontek, Yerba Mate—A Long but Current History, Nutrients, październik 2021, Vol. 13, Issue 11, 3706. Dostęp
4. P. M. Bortoli i inni, Ilex paraguariensis: Potential antioxidant on aluminium toxicity, in an experimental model of Alzheimer's disease, Journal of Inorganic Biochemistry, kwiecień 2017, Vol. 181, s. 104-110. Dostęp
5. A. Alkhatib i inni, Functional Foods and Lifestyle Approaches for Diabetes Prevention and Management, Nutrients, grudzień 2017, Vol. 9, Issue 12, 1310. Dostęp
6. B. Sarriá i inni, Yerba mate may prevent diabetes according to a crossover, randomized, controlled study in humans, Proceedings of The Nutrition Society, czerwiec 2020, 79 (OCE2), E245. Dostęp
7. statista.com.
8. oec.world.