Naczynie do yerba mate – jakie wybrać?

Yerba mate to magiczny napój z Ameryki Południowej o wielu cudownych właściwościach. Jej przyrządzenie i picie tworzy prawdziwy magiczny rytuał i aby zachować tę magię, warto korzystać z dedykowanych narzędzi. Podstawą jest naczynko do yerba mate. Zastanawiasz się, jakie będzie najlepsze i najwygodniejsze? Poniżej przedstawiamy wady i zalety poszczególnych naczynek.

Spis treści:

1. Naczynie do yerby: matero czy mate?
2. Z czego wykonane są naczynka do yerba mate?
3. Kształty naczynek do yerba mate
4. Jaką tykwę najlepiej wybrać do yerby?

Naczynie do yerby: tykwa, matero czy mate?

Mieszkańcy Ameryki Południowej, skąd pochodzi yerba mate, na naczynie w którym piją napar mówią „mate”. Nazwa ta pochodzi od słowa „mati”, które w języku keczua oznacza „naczynie do picia”. W Polsce ogólnym określeniem na naczynka do picia yerby jest słowo „matero”, które przyjęło się u nas niezupełnie poprawnie. W Ameryce Południowej słowem „matero” określana jest osoba, która pije yerba mate. Innym, równie często używanym u nas określeniem naczynia do yerba mate, jest „tykwa” (rzadziej „kalabasa”). Choć z definicji słowo to określa materiał wykonania naczynka, to potocznie przyjęło się używanie go zamiennie ze słowem „matero” do określania każdego naczynka, niezależnie od rodzaju czy materiału wykonania. Typów matero czy tykw do yerba mate jest naprawdę wiele. Różnią się kształtem, pojemnością i celem zastosowania. Najmniejsze naczynka mieszczą zaledwie około 100 ml naparu, a w największych pomieści się nawet pół litra yerba mate. Jedne wykonane są z drewna, inne z naturalnej tykwy, a jeszcze inne z ceramiki czy szkła. Początkujący mateista może się w tym wszystkim nieco pogubić. Chcesz wiedzieć, jakie naczynie do yerba mate najlepiej wybrać? Przyjrzyjmy się wspólnie każdemu z nich.

Z czego wykonane są naczynka do yerba mate?

Naczynka drewniane

Najbardziej klimatyczne i najczęściej wybierane przez yerbopijców są matero wykonane z drewna lub z owocu tykwy. Drewniane naczynie do yerba mate sprawia, że picie naparu nabiera wyjątkowej głębi, której nie da się podrobić. Drewno wytwarza aromatyczną żywicę, a yerba zaparzona w wykonanym z niego naczynku smakuje zupełnie inaczej, przejmując nuty smakowe i aromatyczne. Drewniane matero najczęściej wykonuje się z intensywnie pachnącego drewna palo santo, rzadziej z bardzo trwałego i solidnego algarrobo, lapacho lub z drewna cytrynowego. Aby wzmocnić konstrukcję drewnianego matero, często dodaje się do niego metalowe okucia. Drewniane matero ma swoje wady i zalety:

Zalety:

• zaparzona w drewnianym naczynku yerba mate smakuje i pachnie inaczej, nabiera głębi i zupełnie nowego wymiaru,
• drewniane naczynka nie należą do najtańszych, ale za ceną idzie wysoka jakość i solidne wykonanie, drewno jest bardzo odporne na wszelkie stłuczenia,
• drewniane matero jest stosunkowo lekkie i bardzo wygodnie leży w dłoni.

Wady:

• drewniane naczynie do yerba mate jest wymagające. Po pierwsze, przed pierwszym użyciem trzeba je odpowiednio przygotować, aby służyło jak najdłużej. Proces ten nazywa się „curado” i więcej na ten temat pisaliśmy tutaj. Po drugie, trzeba o nie odpowiednio dbać. Drewno to materiał organiczny, który pod wpływem wilgoci może łatwo zgnić. Zostawianie w drewnianym naczynku resztek yerby to nie jest najlepszy pomysł. Jednocześnie naczynko wykonane z drewna trzeba regularnie nawilżać. Zbyt mocno wysuszone może pęknąć,
• drewniane matero oddaje naparowi swój smak i aromat, ale jednocześnie łatwo przejmuje smaki i aromaty płynów, które się w nim znajdują. O ile w niczym nie przeszkadza, jeśli naczynko z palo santo przejmie smak ulubionej yerby, o tyle słabo będzie, jeśli matero przejmie smak płynu do mycia naczyń. Nie jest wskazane płukanie drewnianego naczynka wszelkimi detergentami.

Naczynia z tykwy

Matero wykonane z owocu tykwy, podobnie jak drewniane, są dość wymagającymi naczynkami. Wykonuje się je z wysuszonego, wydrążonego i zdrewniałego owocu rośliny - tykwy, czyli dyni o charakterystycznym kształcie. W zależności od części owocu, z której wykonane jest naczynko, ma ono inny kształt i nazwę, ale o tym w dalszej części tekstu. Tykwa, tak samo jak drewno, jest materiałem organicznym, dlatego wykonane z niej naczynka mają swoje wady i zalety:

Zalety:

• wykonane z owocu tykwy matero są ekologiczne - nie zaśmiecają środowiska,
• podobnie jak drewniane naczynka, tykwy są wytrzymałe i odporne na stłuczenia,
• tak jak drewniane matero, tykwa jest organicznym materiałem, więc oddaje swój smak i aromat yerbie, nadając jej wyjątkowej głębi.

Wady:

• przed pierwszym użyciem, tykwa wymaga odpowiedniego, dość żmudnego przygotowania,
• pod wpływem wilgoci, w naczynku wykonanym z tykwy może szybko pojawić się pleśń,
• podobnie jak drewniane matero, tykwa jest podatna na pęknięcia.

Naczynka ceramiczne

Naczynka ceramiczne są praktyczne, łatwe w użyciu i cieszą się ogromnym zainteresowaniem. Używanie tego typu naczynka przypomina użytkowanie zwykłego kubka, w którym pije się kawę czy herbatę. Ten materiał jest odporny na wysokie temperatury i nie wpływa na smak yerby, co niektórzy uważają za zaletę. Jakie jeszcze zalety i wady mają ceramiczne matero?

Zalety:

• są tanie i szeroko dostępne w każdym sklepie z akcesoriami do yerba mate,
• łatwe w użyciu - nie pleśnieją pod wpływem wilgoci i nie pękają pod wpływem temperatury, na dodatek można bez obaw myć je w zmywarce, przy użyciu detergentów,
• dostępny jest ogromny wybór różnych wzorów i kolorów - tykwę ceramiczną można wykonać właściwie w dowolnym stylu.

Wady:

• ceramiczne matero do yerba mate różnią się od zwykłych kubków do herbaty jedynie kształtem. W piciu naparu w takim naczynku nie ma już takiej magii, jak w matero wykonanym z palo santo czy z naturalnej tykwy,
• choć nie pękają pod wpływem gorącej wody, jak zdarza się to w przypadku drewnianych naczynek, to upadek ceramicznej tykwy na podłogę w większości przypadków kończy się jej rozbiciem.

Naczynka wykonane z innych materiałów

Popularne i bardzo praktyczne w użyciu są matero wykonane ze stali nierdzewnej. Ich ogromną zaletą jest to, że dłużej zachowują temperaturę napoju (zarówno ciepłego, jak i zimnego). Jednocześnie temperatura wewnątrz naczynka nie wpływa na jego zewnęrzną część, przez co nie drażni dłoni - nie parzy ich, gdy napar w matero jest gorący i nie marzną, gdy w naczynku znajduje się lodowate tereré. Niekiedy można spotkać też naczynia do yerba mate wykonane ze szkła, tzw. „glassanta”. Przezroczyste, szklane ścianki glassanto pozwalają zajrzeć do „wnętrza” naparu i podziwiać parzące się w ciepłej wodzie listki i patyczki ostrokrzewu. Wadą tego typu matero jest jego kruchość - szklane naczynko łatwo jest stłuc.

Kształty naczynek do yerba mate

„Bombka”

Najpopularniejszym kształtem matero do yerba mate jest charakterystyczna „bombka” - pękata u dołu i zwężająca się ku górze. Naczynka w tym kształcie wykonywane są zarówno z ceramiki, drewna i owocu tykwy - jego spodniej części. Nadają się w zasadzie do każdego rodzaju suszu - zarówno pylastych paragwajek, jak i grubo ciętych, pozbawionych gałązek i pyłu zielonych yerba mate. Kłopotliwe może być przygotowanie w tego typu matero jedynie bardzo drobno zmielonej yerba mate chimarrão.

Cuia

Brazylijczycy, którzy uwielbiają pić świeżą, drobno zmieloną yerbę chimarrão, o jasnozielonej barwie, przygotowują napar w charakterystycznym, dużym naczyniu, o grubych ściankach i szerokim kołnierzu. Cuia, bo tak nazywa się to naczynie, wykonywana jest z górnej części tykwy.

Porongo

Charakterystyczną cechą naczynek porongo jest to, że wyposażone są w metalowe nóżki. Tego typu naczynka, podobnie jak cuia, wykonywane są z górnej części tykwy i mają dość sporą pojemność. Czasami również wyposażone są w szeroki kołnierz. Od cui różni je natomiast grubość ścianek - są znacznie cieńsze. W tykwach typu Porongo najczęściej piją yerba mate mieszkańcy Argentyny i Urugwaju.

Guampa

Guampy produkowane są z bydlęcych rogów lub kopyt. Nazwa guampa pochodzi od słowa „wampa”, które oznacza „róg” w języku keczua. Mają bardzo ciekawy kształt, wyróżniający się na tle innych naczynek - są podłużne, delikatnie wygięte w łuk. Guampy często wyposaża się w wygodny uchwyt, który ułatwia ich trzymanie. Często też są okute metalem, co ma wpływ na ich trwałość. Szczególnie popularne są w Paragwaju, gdzie ze względu na wysokie temperatury i bardzo gorący, duszny klimat, pije się głównie yerba mate w lodowatej wersji - tereré. W guampie wykonanej z rogu lub kopyta można pić wyłącznie zimną yerba mate. Kontakt z gorącą wodą może sprawić, że yerba nie będzie dobrze smakować, ponadto najprawdopodobniej przedostanie się do niej nieprzyjemny zapach i posmak. Obecnie można kupić także guampy wykonane z drewna czy ceramiki.

Jaką tykwę najlepiej wybrać do yerby?

Jakie matero wybrać? Najlepsza tykwa do yerba mate to taka, w której jest nam najwygodniej pić napar. Yerbę można pić w zwykłym kubku, jeśli komuś jest tak wygodnie - to indywidualna sprawa i nie jest to absolutnie żadną zbrodnią. Jednak aby poczuć prawdziwy klimat picia yerba mate, doświadczyć magicznego rytuału parzenia i przesiąknąć kulturą Ameryki Południowej, polecamy wybrać naczynko wykonane z naturalnego materiału - drewna czy owocu tykwy. Cokolwiek wybierzesz, pij na zdrowie!

Źródła informacji:

Wikipedia: Mate, Mate (infusión).