Jak prawidłowo zaparzyć yerba mate?

Dla osób, które są „świeże”, jeśli chodzi o parzenie yerba mate, proces przygotowywania naparu może wydawać się nieco skomplikowany. Nie ma się jednak co załamywać! Po przeczytaniu naszego wpisu, z pewnością każdy sobie poradzi. Co więcej, zrobi to właściwie!

Spis treści:

1. Yerba mate – magiczny napój Indian Guarani
2. Jak parzyć yerba mate? Co jest potrzebne?
3. Jaka temperatura do yerba mate?
4. Jak zrobić pyszną yerba mate? Instrukcja krok po kroku
5. Kilka przydatnych wskazówek

Yerba mate – magiczny napój Indian Guarani

Ostrokrzew paragwajski ma to do siebie, że jest bardzo wdzięcznym materiałem do stworzenia pysznego naparu o niepowtarzalnym smaku. Jak dobrze zrobić yerba mate? Tak naprawdę sposobów parzenia yerba mate jest mnóstwo i wiele zależy od własnych preferencji. Jedni wolą yerbę mocniejszą, inni słabszą. Jednym bardziej odpowiada klasyczny susz bez dodatków, inni wybierają oryginalne, smakowe kompozycje lub samodzielnie uzupełniają naczynko o dodatki. Zmiennych jest wiele, a każdy mateista ma własne przyzwyczajenia, jeśli chodzi o parzenie yerba mate. Najprościej można ująć to w trzech krokach: wsypać susz do matero, zalać wodą i wetknąć bombillę. Yerba mate to jednak coś więcej niż zwykły napar na bazie ziół. Wiąże się z nią magiczny rytuał, pewna mistyczna otoczka, która sprawia, że jest to napój wyjątkowy. Choć każdy przyrządza i pije yerbę trochę na swój sposób, to jest coś, co łączy każdego fana zdrowego, zielonego napoju z Ameryki Południowej. Jest to pradawna tradycja Indian Guarani.

To właśnie Indianie Guarani jako pierwsi odkryli właściwości ostrokrzewu paragwajskiego. Zauważyli, że żując liście z tego drzewa mają więcej energii, nie czują zmęczenia i głodu, a także wyostrza się ich koncentracja. Niedługo potem liście ostrokrzewu zaczęli suszyć i mielić na drobniejsze kawałki, a na bazie tak powstałego suszu przyrządzali napar. Napój pili w naczynkach stworzonych z wysuszonego i wydrążonego owocu tykwy. Do filtrowania używali rurki stworzonej z bambusa lub trzciny, podziurkowanej na jednym końcu. Picie yerba mate było rytuałem Indian, odprawianym przed polowaniami i całodziennymi, wyczerpującymi wyprawami. Plemię zbierało się przy ognisku, a napar pili wspólnie, z jednego naczynka, przekazując je sobie z rąk do rąk.

Jak parzyć yerba mate? Co jest potrzebne?

Tradycja Indian Guarani przetrwała do dziś. Może nie pijemy yerby przy ognisku, ale używamy takich samych narzędzi, jak jej odkrywcy – tylko nieco ulepszonych. Przetrwał także zwyczaj wspólnego picia naparu. Szczególnie w Argentynie i Paragwaju dzielenie się yerbą jest ważnym elementem lokalnej kultury. Od czego zacząć picie yerby?

Na początek warto zaopatrzyć się w niezbędne narzędzia – naczynko i filtrującą rurkę. Naczynko to w yerbowym świecie matero lub tykwa. Yerba mate najczęściej przygotowuje się w naczynkach drewnianych, ceramicznych lub wykonanych z owocu tykwy. To oczywiście kwestia gustu, smaku lub po prostu wygody. Specjalnie wyprofilowane naczynko ułatwia parzenie yerba mate, wygodne picie i utrzymanie na dłużej temperatury naparu. Rurka, przez którą pije się yerbę to z kolei bombilla. Wyglądem przypomina łyżeczkę, ale zakończona jest podziurkowanym filtrem, którego zadaniem jest zatrzymywanie fusów w naczynku tak, aby nie dostawały się do ust. Wygodną opcją jest zaopatrzenie się w termos – to rozwiązanie dla tych, którzy lubią pić yerbę poza domem. Początkującym polecamy również termometr analogowy, który pomaga w precyzyjnym zmierzeniu temperatury wody potrzebnej do zaparzania yerby – a ma to ogromne znaczenie, o czym napiszemy w dalszej części tekstu. I na koniec, najważniejsze – yerba mate. Jaki rodzaj wybrać? Zobacz jeden z ostatnich wpisów na naszym blogu.

W ilu stopniach parzyć yerbę?

Najważniejszą rzeczą w parzeniu yerba mate jest temperatura wody. Nie należy zalewać suszu wrzątkiem, gdyż liście ostrokrzewu „sparzą się” – stracą swoje właściwości, smak i aromat. Można też zalewać yerba mate lodowatą wodą. Yerba w zimnym wydaniu nazywana jest tereré. Idealna temperatura do zalania suszu w wersji ciepłej to około 70-80 stopni Celsjusza.

Jaką wodą zalewać yerba mate?

1. Niektórzy twierdzą, że gotowanie yerba mate, zamiast zalewania jej gorącą wodą, daje niezwykle ciekawe efekty. Co więcej, wodę można zastąpić mlekiem – tak powstanie mate de leche. Taki yerbowo-mleczny napój w połączeniu z cukrem lub innymi substancjami słodzącymi doskonale rozgrzewa organizm w zimne dni.


2. Woda o temperaturze 90-100 stopni Celsjusza jest zbyt gorąca dla ostrokrzewu paragwajskiego i sprawia, że yerba zaparza się bardzo szybko. Cenne właściwości rośliny są „zabijane” przez wrzątek i szybko uwalnia się bardzo gorzki, intensywny smak. Taki napar można jeszcze nieco uratować – dobrze jest po około 1 minucie od zalania przelać yerbę przez sitko, aby zatrzymać proces parzenia. W ten sposób unikniemy gorzkiego, nieprzyjemnego posmaku.


3. 70-80 stopni Celsjusza – to idealna temperatura do zalania yerba mate. Ostrokrzew w pełni uwalnia swoje właściwości i daje mocnego kopa. Napar ma dość ciężki, charakterystyczny smak. Czuć goryczkę i cierpkość.


4. 50-60 stopni Celsjusza – taka temperatura doskonale sprawdzi się, aby dłużej parzyć yerba mate. Właściwości ostrokrzewu uwalniają się słabiej. Smak też jest nieco łagodniejszy. Tak zaparzony susz można wypić nawet późnym popołudniem.


5. letnia woda o temperaturze 30-40 stopni – daje efekt bardzo łagodnego mate, zarówno w działaniu, jak i w smaku. Uzyskanie odpowiedniej dawki kofeiny będzie wymagało dłuższego parzenia, a i tak nie będzie możliwe uzyskanie efektu, jak przy parzeniu w 70-80 stopniach.


6. zimna, wręcz lodowata woda służy do przygotowania tereré. O ile ostrokrzew paragwajski słabo uwalnia smak i właściwości w letniej wodzie, tak zupełnie inaczej zachowuje się w bardzo niskiej temperaturze. Lodowaty „napar” jest nieco łagodniejszy w smaku i w działaniu niż yerba parzona wodą o temperaturze 70-80 stopni Celsjusza, ale nie efekt pobudzenia jest tu najważniejszy. Tereré to przede wszystkim doskonały sposób na ochłodę w upalny dzień.

Jak parzyć yerba mate – krok po kroku

W odróżnieniu od zwykłej herbaty, przygotowanie yerba mate wymaga wykonania kilku czynności, ale bez obaw – szybko wchodzi to w nawyk! Co zrobić i jak długo parzyć yerba mate, aby była smaczna i działała jak najlepiej? Wystarczy kilka kroków:

Krok 1: wsyp susz do matero

Pierwszy krok jest jednym z najważniejszych. Od tego, ile yerby wsypiesz do naczynka, zależeć będzie intensywność, smak i działanie naparu. Zasada jest prosta – im więcej suszu, tym napar będzie mocniejszy. Szczególnie na początku, gdy nie ma się wyczucia, łatwo jest przesadzić i zrazić się gorzkim smakiem i ilością kofeiny. Zwykle mówi się, że optymalna ilość suszu to około 1/4 do 3/4 objętości naczynka, co nie jest zbyt precyzyjną informacją. Podpowiadamy więc, że na początek najlepiej jest wsypać mniej więcej 15 gram suszu – tyle, ile zmieści się w dużej łyżce.

Krok 2: ułóż susz

Ten etap przygotowania yerba mate tak właściwie składa się z kilku mniejszych kroczków. Po pierwsze, jeśli susz jest drobny i mocno pylasty, dobrze jest pozbyć się nieco pyłu i mniejszych listków i gałązek, które później będą zatykały bombillę. Żeby to zrobić, trzeba zakryć matero dłonią, odwrócić do góry dnem i energicznie potrząsnąć. Część drobnych elementów suszu zostanie na dłoni, zostawiając tzw. „znamię mateisty”. Jeśli wybierasz yerbę pozbawioną gałązek i pyłu, możesz śmiało pominąć ten krok. Po wsypaniu suszu do matero (i ewentualnym pozbyciu się części pyłu i gałązek) trzeba go odpowiednio ułożyć. Przechyl naczynko pod kątem (około 45°) tak, żeby susz ułożył się na jednej z jego ścianek. Po jednej stronie powstanie tzw. „kopczyk” i odsłoni się przestrzeń, do której w dalszym etapie wlejesz wodę.

Krok 3: umieść bombillę

Nadal trzymając naczynko w lekko pochylonej pozycji, umieść w nim bombillę, układając ją na kopczyku. Bombillę wkładamy filtrem do dołu tak, by dotykała dna matero. Teraz można ostrożnie ustawić matero w pozycji wyjściowej, uważając, żeby nie popsuć „kopczyka”.

Krok 4: zalej wodą

Celując w przestrzeń bez suszu wlej wodę o odpowiedniej temperaturze – najbardziej optymalna to około 70-80 stopni Celsjusza. Niektórzy najpierw, przed gorącą wodą, wlewają do matero odrobinę zimnej wody i czekają chwilę, aż wsiąknie w susz. Ponoć przygotowana w ten sposób yerba dłużej zachowuje swój smak. Taki zwyczaj to też nawiązanie do tradycji. Jezuici, którzy przybyli do Ameryki Południowej w czasie konkwisty, nazywali moment „znikania” w magiczny sposób wody w matero „łykiem dla św. Tomasza”, czyli darem dla niego oddawanym w ramach podziękowania za sprowadzenie ostrokrzewu paragwajskiego na świat.

Na koniec: poczekaj, aż się zaparzy!

Po zalaniu gorącą wodą odczekaj około 2-3 minut, aż liście ostrokrzewu uwolnią swój smak, aromat i właściwości. Yerba mate jest gotowa do picia! Pamiętaj, że napar cały czas naciąga, więc im dłużej yerba mate będzie w matero, tym będzie coraz mocniejsza. Pamiętaj też, żeby nie wyrzucać fusów po wypiciu naparu – yerba mate możesz zalać kilkukrotnie, aż do całkowitego wypłukania jej walorów smakowo-aromatycznych.

Kilka przydatnych wskazówek

• Nie mieszaj bombillą w matero! Choć przypomina łyżeczkę, to nią nie jest i nie służy do mieszania. Każdy ruch w naparze powoduje przemieszczanie się listków ostrokrzewu, co może przyczynić się do zatykania filtra bombilli.


• Jeśli zapomnisz umieścić bombillę w matero przed wlaniem wody – nie martw się! Możesz to zrobić później, a żeby zmniejszyć ryzyko przedostania się do rurki fusów, zatkaj ustnik bombilli kciukiem i puść dopiero, gdy rurka zanurzy się w wodzie. Powstałe w niej ciśnienie pozwoli uniknąć zatkania filtra.


• Jeśli masz ochotę na słodką yerbę, najlepszym sposobem jest osłodzenie najpierw wody dowolnym słodzikiem i zalanie suszu taką mieszanką. W ten sposób nie będzie potrzeby mieszania łyżeczką czy (o zgrozo!) bombillą w yerbie.


• Jeśli nie masz pod ręką matero czy bombilli – nic straconego. Te narzędzia bardzo się przydają do parzenia i picia yerba mate, ale nie są niezbędne. Matero możesz zastąpić zwykłym kubkiem, a w zamian filtrowania naparu przez bombillę, możesz użyć zwykłego zaparzacza do herbaty. W tym wpisie znajdziesz więcej pomysłów na alternatywne parzenie yerba mate.

Teraz wszystko jest już jasne! Wiesz, jak poprawnie parzyć yerba mate. Trzymamy kciuki za pierwsze parzenie! Koniecznie daj znać, który sposób najbardziej przypadł Ci do gustu.

Źródła informacji:

1. Wikipedia: Yerba mate.
2. A. Gawron-Gzella, J. Chanaj-Kaczmarek, J. Cielecka-Piontek, Yerba Mate – A Long but Current History, Nutrients, 2021.