Historia kawy brazylijskiej - od odkrycia po światowy sukces
Brazylia to istne królestwo kawy. Powiemy nawet więcej, to prawdziwe imperium kawowe! Właśnie w tym kraju skupia się 1/3 światowej produkcji kawy. A wszystko zaczęło się od niepozornego bukietu kwiatów… Czym się charakteryzuje, co odróżnia ją od innych i jaka jest najlepsza kawa brazylijska? W dzisiejszym wpisie dokładnie przeanalizujemy temat „czarnego złota” Brazylii.
Spis treści:
- Brazylia – królestwo kawy
- Jak to się stało, że kawa trafiła do Brazylii?
- Jak smakuje oryginalna kawa brazylijska?
- Jak rozpoznać dobrą kawę z Brazylii?
Brazylia – królestwo kawy
Choć nam, mateistom, Brazylia kojarzy się przede wszystkim z yerba mate, prawda jest taka, że to kawa jest w Brazylii prawdziwą królową, a nie yerba. W największym kraju Ameryki Południowej plantacje kawowca obejmują łącznie obszar prawie 30 tysięcy kilometrów kwadratowych. Rocznie w kraju tym produkowanych jest około 4 milionów ton kawy – to 1/3 światowej produkcji! Większość wyprodukowanej w Brazylii kawy wyrusza z portu w Santos w dosłownie wszystkie zakątki świata, ale sami Brazylijczycy też uwielbiają pić kawę. Najbardziej lubią mocną i słodką.
Jak to się stało, że kawa trafiła do Brazylii?
Obecnie Brazylia stanowi centrum kawowego przemysłu, ale „zaledwie” 300 lat temu kawy nie było tu wcale. Oryginalnie kawowiec pochodzi z Etiopii, a legenda głosi, że pobudzające właściwości jego owoców odkrył przypadkiem pasterz, imieniem Kaldi. Zaobserwował, że po zjedzeniu jagód pewnej rośliny, jego kozy są bardzo pobudzone i mają nadzwyczaj dużo energii. Zainteresował się rośliną i zaniósł owoce do miejscowego szamana, który przyrządził z ich nasion aromatyczny napar, który po wypiciu wzmacniał koncentrację i pozwalał dłużej zachować czujność. Wieść o cudownej roślinie i przyrządzonym z jej nasion naparze rozniosła się po innych plemionach. Stopniowo, za sprawą kupców, kawa docierała do kolejnych państw i regionów. Od Bliskiego Wschodu, przez Europę, aż do obu Ameryk.
Do Brazylii kawa sprowadzona została po raz pierwszy w 1727 roku i wiąże się z tym kolejna legenda. Portugalczycy, którzy w tamtym czasie tworzyli na terenie Brazylii kolonię, byli zakochani w czarnym, pobudzającym napoju i bardzo chcieli samodzielnie rozpocząć uprawę kawowca na „swoim” terenie. Potrzebne im były do tego sadzonki, o które musieli poprosić inne państwo, posiadające już uprawę kawy. Tak się złożyło, że sąsiadujący z Brazylią Gujańczycy mieli sadzonki, ale traktowali je jak największy skarb i absolutnie nie chcieli się nimi dzielić. Uknuta więc została pewna intryga. Pod płaszczem misji dyplomatycznej do Gujany wysłany został pułkownik Francisco de Melo Palheta. Rozkochał w sobie żonę gubernatora Gujany, która na pożegnanie wręczyła pułkownikowi bukiet kwiatów. W jego wnętrzu ukryte zostały nasiona kawowca.
Od tej pory w Brazylii zaczęto uprawiać kawę, a wraz ze wzrostem jej popularności w Europie i Stanach Zjednoczonych i znacznym zwiększeniem popytu, brazylijski rynek kawy bardzo szybko stał się prawdziwą potęgą. Największe plantacje umiejscowione były w prowincjach Rio de Janeiro, São Paulo i Minas Gerais. Kawy produkowano tak dużo, że na początku XX wieku Brazylia odpowiadała za przeszło 80% światowego rynku, co mogło w przyszłości znacząco zachwiać gospodarką. Konieczne było narzucenie pewnych ograniczeń i przepisów, dlatego w 1931 roku powstał Instytut Kawy.
Jak smakuje oryginalna kawa brazylijska?
Jeśli kawowiec nie pochodzi oryginalnie z Brazylii, to dlaczego tu rośnie go najwięcej, a za najlepszą na świecie uważana jest właśnie kawa brazylijska? Kawowiec w Brazylii czuje się bardzo dobrze, ma tu doskonałe warunki uprawy. Panuje tu korzystny, subtropikalny klimat, który charakteryzuje się wysokimi temperaturami i częstymi opadami, a co za tym idzie – dużą wilgotnością. Plantacje kawowca położone są na żyznych glebach, bogatych w sole mineralne; na górzystym terenie. Kawa rośnie w Brazylii na wysokości około 800-1200 metrów nad poziomem morza. To niższa wysokość niż na przykład w Kostaryce czy Kolumbii. Ma to znaczący wpływ na smak kawy – jest delikatniejsza, z mniej wyczuwalną kwasowością. Listki kawowca są bliżej słońca, a jednocześnie chronione są przez bujną, tropikalną roślinność przed zbyt dużą ekspozycją na promienie słoneczne. Kawa brazylijska powstaje z dwóch gatunków kawowca – arabika (delikatniejsza) i w mniejszym stopniu robusta (cięższa, bardziej goryczkowa, ma większe stężenie kofeiny). Zbiory kawy odbywają się raz w roku i przypadają na porę suchą – od czerwca do września. W odróżnieniu od innych krajów, gdzie do obróbki owoców zwykle stosuje się metodę „mokrą” (przy użyciu wody i specjalistycznego sprzętu, który mechanicznie oddziela miąższ od nasion), w Brazylii ziarna kawy suszy się metodą „suchą” – naturalnie, w promieniach słońca.
A jaki kawa brazylijska ma smak? Czym różni się na przykład od kawy kolumbijskiej? Czy brazylijska kawa jest lepsza? Mówi się, że najbardziej klasyczna i uniwersalna kawa jest ta, pochodząca z Brazylii. Dobrze łączy się z mlekiem, ale równie wspaniale wypada jako „mała czarna”, bez żadnych dodatków. Przeciętne brazylijskie arabiki charakteryzują się lekkim, wysublimowanym smakiem, o niskiej kwasowości. Prawie całkiem pozbawione są goryczy. Wyczuwalne są w nich przyjemne, czekoladowo-orzechowe nuty. Smak jest zbalansowany, a na koniec charakterystyczny jest słodkawy finisz.
Jak rozpoznać dobrą kawę brazylijską?
Niestety, z dużą skalą produkcji wiąże się to, że zdecydowana większość kaw z Brazylii, to kawy przemysłowe. Do uprawy roślin, zbierania plonów i dalszej obróbki stosowane są maszyny, co zmniejsza koszty zatrudnienia ludzi i czas produkcji. Producenci stawiają na ilość, a nie na jakość. Na szczęście są od tego wyjątki. W latach 90. ubiegłego wieku na niektórych plantacjach zaczęto wprowadzać wysokie standardy uprawy, zbiorów i produkcji. Są to zwykle małe, rodzinne plantacje, gdzie nie używa się maszyn, a wyłącznie pracy ludzkich rąk. Rośliny podlegają restrykcyjnej selekcji. Zbierane są wyłącznie najlepsze owoce, o najwyższej jakości. Najlepsze brazylijskie kawy określane są mianem „premium” lub „speciality”, a jednym z przykładów jest dostępna w naszym sklepie rzemieślnicza kawa Mary Rose.
Kawa brazylijska Mary Rose jest dostępna w naszym sklepie w trzech rodzajach, w zależności od regionu pochodzenia – Mogiana (z São Paulo) i Cerrado oraz Guaxupe (z Minas Gerais). Wszystkie trzy, jak na mocną kawę brazylijską przystało, charakteryzują się przyjemnym smakiem, z orzechowo-czekoladowo-mlecznymi nutami, niską kwasowością i o ciężkim body. W kawach Guaxupe i Cerrado dodatkowo delikatnie przebija się posmak cytrusów. Ziarna tych kaw są duże, klasyfikowane jako premium. Palone są w uniwersalnym stopniu omniroast, dzięki czemu napar z nich można przyrządzić w praktycznie dowolny sposób – zarówno za pomocą profesjonalnego sprzętu, jak i w domowych warunkach.
Źródła informacji:
- Wikipedia: Kawa, Coffee, List of countries by coffee production, Coffee production in Brazil.
- I. Graboń, Kawa. Instrukcja obsługi najpopularniejszego napoju na świecie, 2017.
- J. Hoffmann, The World Atlas of Coffee, 2014.
- International Coffee Organization.
